نمایندهٔ ویژهٔ سازمان ملل در امور افغانستان هشدار داد که سرعت و حجم بازگشت افغانستانی‌ها از ایران، سازوکار حمایتی شکننده از آن‌ها را بیش از پیش تحت فشار قرار می‌دهد.
رزا اوتون‌بایووا روز سه‌شنبه ۲۴ تیرماه پس از بازدید از مرز اسلام قلعه در استان هرات، خواستار حمایت فوری بین‌المللی از افغانستان شد.
او گفت: «دامنهٔ عظیم بازگشت‌ها، به صورت خیلی ناگهانی و با اجبار شدید، باید زنگ هشدار را در سراسر جهان به صدا درآورد».
نمایندهٔ ویژهٔ سازمان ملل گفت اگر مداخلهٔ سریع صورت نگیرد، از دست رفتن کمک‌ها، فشارهای بازار کار و مهاجرت‌های دوره‌ای، منجر به پیامدهای ویرانگری مانند بی‌ثباتی بیشتر افراد بازگشته و میزبان، آوارگی مجدد، جابه‌جایی گستردهٔ دسته‌جمعی و خطرات برای ثبات منطقه‌ای خواهد شد.
گزارش خبرگزاری‌ها حاکی است روزانه هزاران نفر که خسته و آسیب‌دیده از مرز عبور می‌کنند به کمک‌های انسان‌دوستانه وابسته هستند.
در هفت ماههٔ سال جاری میلادی، بیش از ۱.۴ میلیون نفر برگشته‌اند یا مجبور به بازگشت به افغانستان شده‌اند، که بیش از یک میلیون نفر از آن‌ها از ایران بوده‌اند.
وزارت کشور جمهوری اسلامی ایران هشدار داده بود که همه افغانستانی‌های «فاقد مدرک» باید تا ۱۵ تیرماه کشور را ترک کرده و به افغانستان بازگردند.
ایران و پاکستان در سال ۲۰۲۳ کارزارهای جداگانه‌ای را برای اخراج اتباع خارجی که به ادعای آن‌ها به صورت غیرقانونی در این کشورها زندگی می‌کنند، به راه انداختند.
افغانستان، «بحران فراموش‌شده»
بیشتر افغانستانی‌ها برای زنده ماندن وابسته به کمک‌های بشردوستانه هستند، اما کاهش شدید بودجه نهادهای بین‌المللی وضعیت را بدتر کرده است. نهادهای امدادرسان و سازمان‌های غیردولتی مجبور شده‌اند که برنامه‌های آموزشی و مراقبت‌های بهداشتی را کاهش دهند.
نیکول ون بایتنبورگ، از فدراسیون بین‌المللی صلیب سرخ، گفت کودکان افغانستانی که از ایران بازمی‌گردند، به دلیل شرایط بد در مرز و هوای گرم، دچار بیماری‌هایی مانند خارش، تب و سایر بیماری‌ها شده‌اند.
همکاران او هر روز صدها کودک را که از والدین‌شان جدا شده بودند، دوباره به هم می‌رساندند.
خبرگزاری آسوشیتدپرس گزارش داده که افراد در هرج و مرجی که در خروج سریع از کشور رخ می‌دهد، وسایل و مدارک خود را از دست می‌دهند. اکثر آن‌ها تنها توانستند چند چمدان بردارند و برخی اکنون از چمدان‌های خود به عنوان مبلمان موقت استفاده می‌کنند.
نیل ون بایتنبورگ از مرز در تماس تلفنی با خبرگزاری آسوشیتدپرس گفت: «افغانستان یک بحران ناشناخته است، و در حال حاضر در جهان بحران‌های زیادی وجود دارد که به نظر می‌رسد فراموش شده‌اند».
او افزود: «مشکلات و چالش‌ها بسیار زیاد است. ما فقط دربارهٔ وضعیت این‌جا در مرز صحبت می‌کنیم، اما این افراد باید به مناطقی برگردند که بتوانند مدت طولانی‌تری زندگی کنند و زندگی‌شان را بازسازی کنند».
شورای پناهندگان نروژ هفتهٔ گذشته اعلام کرد که بسیاری از کارمندانش خانوادهای بازگشتی را در خانه‌های خود جا می‌دهند. مقام‌ها تلاش می‌کنند تا منابع محدود خود را به کار گیرند، اما سیستم‌های محلی برای مقابله با درخواست‌های «بسیار زیاد» آماده نیستند.
